سرمایه ارتباطی
این محققان سرمایه ارتباطی را بهعنوان بخشی از سرمایه ساختاری (بهجای آنکه آن را در دسته سومی قرار بدهند) در نظرگرفتهاند. روس و همکاران(۱۹۹۷) سرمایه انسانی را به شایستگی، نگرش و زیرکی فکری تقسیم کردند.
شایستگی[۲۸]: شامل دانش فردی کارکنان و مهارتها، استعدادها و دانش فنی آنهاست.
نگرش[۲۹]: نشان دهنده ارزشی است که نتیجه نوع رفتار کارکنان در محل کار بوده و تحتتأثیر انگیزش، رفتارها و رهبری است.
چالاکی فکری[۳۰]: شامل نوآوری کارکنان، توانایی انطباق با شرایط و قابلیت استفاده از دانش از یک مفهوم و زمینه به مفهوم و زمینه دیگراست.
ازسوی دیگر سرمایه ساختاری شامل اجزاء زیر است:
روابط[۳۱]: به معنی ارتباط با مشتریان، عرضه کنندگان، شرکاء استراتژیک و دیگر ذینفعان.
سازمان[۳۲]: یک سازمان نهتنها دارای سیستمها و ساختارهای مشهود است، بلکه همچنین شامل زیرساختارهای نامشهود، داراییهای معنوی، فرآیندها و فرهنگ نیز میباشد.
تجدید و توسعه[۳۳]: بهعنوان جنبه نامشهود هر چیزی که باعث خلق ارزش در آینده گردیده اما اثر آن درحال حاضر مشخص نیست.
۲-۶-۴-استوارت[۳۴]: استوارت سرمایه فکری را ترکیبی از سرمایه انسانی، سرمایه ساختاری و سرمایه مشتری تعریف کرد. اما جایگاه سرمایه ساختاری و سرمایه مشتری را پایینتر از سرمایه انسانی معرفی کرد. او معتقد است همه شرکتها سه نوع سرمایه دارند، اما بر یکی از سرمایهها(سرمایه انسانی) نسبت به بقیه تاکید بیشتری میکنند. از دید این محقق عناصر سرمایه فکری به شرح نمودار(۲-۴) میباشد.
نمودار(۲-۷)طبقه بندی عناصر سرمایه فکری از دیدگاه (استوارت،۱۹۹۸)
ارزش بازار
سرمایه انسانی
سرمایه ساختاری
دارایی های مشهود
دارایی های نامشهود
سرمایه مشتری
از منظر استیوارت اجزای سرمایه فکری عبارتند از:
سرمایه انسانی: که اشاره به مهارتها و دانش فردی کارکنان شرکت دارد.
سرمایه ساختاری: شامل مالکیت معنوی، متدولوژی، نرمافزار، اسناد و مصنوعات دانشی دیگر.
سرمایه مشتری: به معنی ارتباط با مشتریان و عرضهکنندگان است.
۲-۶-۵-سالیوان[۳۵]: سالیوان معتقد است سرمایه فکری متشکل از دو جزء است:۱٫سرمایه انسانی، ۲٫داراییهای فکری، که داراییهای فکری خود به دو دسته مجزا تقسیم میشود:۱٫داراییهای نامشهود ساختاری، ۲٫ داراییهای نامشهودی که میتواند تجاری شود. برخلاف نظر ادوینسون، استوارت و بنتیس و سالیوان از اصطلاح سرمایه ساختاری که در برگیرنده تمام داراییهای نامشهود ساختاری شرکت که نیازمند دارایی فکری تجاری هستند استفاده کرد. از دید این محقق عناصر سرمایه فکری به شرح نمودار (۲-۸)میباشد.
سالیوان یکی از پایهگذاران و شریک تجاری گروه” مدیریت سرمایههای فکری” است. گروه مدیریت سرمایههای فکری یک شرکت مشاورهای است که فعالیتهایش بر ایجاد و تولید ارزش از سرمایههای فکری متمرکز شده است. براساس نظر این گروه، از کنار هم قراردادن دو رکن اساسی زیر میتوان به مفهوم و جایگاه سرمایههای فکری دست یافت:
سرمایه انسانی
داراییهای فکری
مالکیت معنوی
شکل(۲-۸) نمودار طبقه بندی عناصر سرمایه فکری (سالیوان،۱۹۹۷)
سرمایه انسانی
تجربه
فوت و فن
مهارت
خلاقیت
داراییهای فکری
مالکیت معنوی
حق اختراع
حق تالیف