که خدا بر هر چیز قادر است و به علم بر همه چیز احاطه دارد (طلاق/12). در آیات دیگر صاحبان علم، صاحبان خیر کثیر قلمداد شده اند. «به هر که خواهد حکمت عطا کند؛ و به هر که حکمت عطا شده نیکی فراوان داده شده؛ و جز خردمندان پند نپذیرند (بقره/269)».
افزون بر این آیات، روایات فراوانی در تکریم علم و عالم وجود دارد که به جهت رعایت اختصار، از بیان آنها صرف‌نظر میشود.
ب- ارزشمندی فعالیت علمی و ضرورت احترام حقوقی و اخلاقی به آفرینشهای فکری
بهترین روش در احترام به اندیشمندان از طریق احترام به دستاوردهای فکری آنها است این روش، تکریم را نتیجه‌محور خواهد کرد و آثار مثبت تکریم در جامعه بروز خواهد کرد. یکی از قواعد مسلّم فقه اسلامی قاعده احترام به عمل مسلم و منافع آن است. براساس همین قاعده اگر شخصی به دستور دیگری کاری انجام دهد، مستحق دریافت اجرت خواهد بود و آمِر، مسئول پرداخت اجرت است. همچنین هر کسی مالک منافع کار خود است و دیگران حق تعرض به آن را ندارند. این قاعده شامل کارهای علمیو فکری نیز میشود؛ یعنی کار علمیمحترم است و دستاوردهای آن به کننده کار اختصاص دارد. البته کم‌وکیف این حقوق، می‌بایست در علم فقه بحث و بررسی شود و از عهدۀ این پایان‌نامه خارج است.
7. علم توانمندساز و ثروت آفرین (علم نافع)
علم نافع علمیاست که در زندگی فردی و اجتماعی بشر مفید بوده و زمینه را برای زندگی مطلوب فراهم میکند. علمی که طریقی برای حل مشکلات بوده و برای رفاه زندگی است. در مورد این علم نیز روایاتی وارد شده است که در آنها به ماهیت، گستردگی حوزه‌های دانش مفید، تعیین برخی از حوزه‌های خاص و سیاست راهبردی انتخاب علم مفید اشاره شده است. با توجه به ملاک علم نافع میتوان این وضعیت را شامل فناوری نیز دانست. در ادامه به چند نمونه از آنها اشاره میشود: 1. کسی که علم به موقعیت و شرایط زمان خود داشته باشد گرفتاریها به سوی او هجوم نمیآوردند (کلینی، (1388) ص 27). 2. بهترین گفتار آن است که نفع داشته باشد و بدان علمیکه نفعی ندارد، خیر و برکتی ندارد و علمیکه از آن نفعی برده نمیشود سزاوار آموختن نیست (معتزلی، (1404) ص 64). 3. علم بیش از آن است که شمرده شود پس از هر چیزی بهترینش را به دست آور (کراجکی، (1410) ص 31). 4. از هر علمیبهترینش را بیاموزید، مانند زنبور عسل که از بهترین شهدها مینوشد و از این شهد دو چیز با ارزش به وجود میآید؛ یکی از آنها (عسل) شفاء برای مردم است و دیگری (موم) برای روشنایی (تمیمی‌آمدی، (1410) ص 46).
8. صف‌شکنی علمی به ویژه در بازبینی و طراحی علوم انسانی در قالب جهان‌بینی اسلامی
9. ارج گذاشتن به تجربه‌ها و دستاوردهای علمیبشر و بهره‌گیری از آنها در قالب نظام ارزشی کشور
بسیاری از علوم حاصل تجربه بشر در تمامیتاریخ و تمامیملل است. از این رو نمی‌توان آن را در چارچوب مرزها محصور کرد. از سوی دیگر، نباید راه‌های رفته را بار دیگر تجربه کرد چه این امر موجب از دست‌دادن نیروی انسانی و از بین بردن منابع اقتصادی است؛ اما از سوی دیگر، درباره علم دو مطلب اساسی وجود دارد: یکی اینکه بستر فکری دانش‌ها امروز بسیار متفاوت است. بسیاری از نظام‌های علمیبا مبانی غیرالهی و بریده از امور وحیانی و صرفاً برای امور دنیوی و آن هم در بعد مادی انسان، علوم را طراحی کرده و براساس آن برای مسائل زندگی راه‌حل ارائه داده است. حال اگر نظام علمی این مبانی را نپذیرد نمیتواند به راحتی از راه‌حل‌های ارائه شده سود جوید، مگر اینکه آنها را در ساختار بینشی و ارزشی خود بازخوانی و بازسازی کند. افزون بر این، امروزه دانش ابزار اقتصادی و سیاسی و امنیتی شده است و‌ای بسا کشورها به لحاظ علمی در سیطره دیگران قرار گرفته‌اند یا مرعوب پیشرفتهای علمیشده اند. از این رو، با اینکه باید بر تجربه دیگران ارج نهاد و از دستاوردهای آنها سود جست، اما این امر باید در قالب ارزشی کشور صورت گیرد. خلاصه اینکه سه عنصر اساسی در اینجا وجود دارد:
الف- ارج گذاشتن به تجربه دیگران و اهمیت دادن به دستاوردهای فکری بشر
ب- تقلید نکردن از دیگران
ج- مرعوب نشدن در برابر دیگران
به مسئله در روایات معصومان توجه شده است. این حدیث که علم را طلب کنید هر چند در چین باشد نشان از اهمیت دانش و اخذ آن میدهد. با این حال، بررسی کسی که از او علم اخذ میشود نیز موضوع مهمیاست. خداوند در آیه 24 عبس میفرماید: پس آدمیبه طعام خود بنگرد. در برخی از روایات از غذا تعبیر به علم شده است و دستور داده شده است که انسان باید به کسی که از او علم اخذ میکند توجه کند و از هر کسی علم را اخذ نکند (مجلسی، 1403). قانون‌اساسی جمهوری اسلامیایران یکی از راه‌های تأمین پایه‌های ایمانی نظام را استفاده از علوم و فنون و تجارب پیشرفته بشری و تلاش در پیشبرد آنها میداند. (اصل دوم قانون‌اساسی). با این حال، قانون‌اساسی در اصل سوم دولت جمهوری اسلامیایران را موظف میکند تا تمام امکانات را برای تأمین خودکفایی در علوم و فنون و صنعت کشاورزی و امور نظامیو مانند اینها به کار گیرد. این امر مستلزم تقویت روح بررسی و تتبع و اتکا در تمام زمینه‌های علمی، فنی، فرهنگی و اسلامیاست.
11. تعامل فعال و الهام‌بخش با محیط جهانی و فرایندهای توسعه علم و فناوری در جهان
تعامل فعال و الهام بخش نظام علمیایران و فرایندهای توسعه علمیفناوری جهان مبتنی بر چند پیش فرض است:
1. وجود تفاوت در حوزه دانش
2. امکان تعامل و ضرورت آن و نه انزوا و جدا شدن از فرایندهای جهانی
3. داشتن دانش بومی و مبتنی بر مبانی بینشی و ارزشی و فناوریهای بومیشده همراه با نیروی انسانی متخصص
4. الهام‌بخش بودن و نه منفعل بودن در برابر پیشرفتهای دیگران.
2-11 پیشینۀ پژوهش
در رابطه با الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت نیز از زمان مطرح شدن آن تا کنون، پژوهش‌های فراوانی صورت گرفته است. نتایج این پژوهش هارا می توان در تعداد محدودی پایان‌نامه، مقالات منتشر شده در نشریات و به صورت جامع‌تر در دو کنفرانس برپاشده با موضوع الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت، جستجو کرد.
همان‌طور که اشاره شد، در زمینه الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت، تعداد محدودی پایان‌نامه ارائه شده است. با جستجو در پایان‌نامه های پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایران داک)، عناوین تعدادی از آن ها به شرح زیر می باشد:
-الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت، در اندیشه امام خمینی (ره): در این پژوهش که توسط مهدی افخمی اردکانی در سال 1390 انجام شده است، محقق به‌دنبال پاسخ به این سؤال بوده است که (آیا اندیشه و سیره نظری و عملی امام خمینی (ره) به عنوان اندیشمند مدهبی نوگرای اعتدالی می تواند الهام‌بخش تدوین الگوی مذکور باشد یا خیر؟) درنهایت محقق ایده های بنیادی امام را در خصوص تشکیل نظام سیاسی اسلامی و استقلال و عدالت اجتماعی و احیای هویت اسلامی ـ ایرانی را به عنوان شاخص های اصلی پیشرفت از نگاه ایشان معرفی می کند.
-در پژوهش دیگری به نام ابعاد سیاسی الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت با تأکید بر اندیشه های رهبر معظم انقلاب که در سال 1391 توسط سید مجتبی هاشمی انجام شده است، سعی شده است تا با با بهره‌گیری از روش تحلیل‌گفتمان لاکلا و موفه به بررسی ابعاد سیاسی الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت از منظر رهبر انقلاب پرداخته و شاخصه های این گفتمان را در سه ساحت مبانی، نظام‌سازی و رفتار سیاسی مورد کنکاش قرار دهد.
– «مولفه های اصلی تمدن سازی اسلامی ـ ایرانی» نام پایان‌نامه دیگری است که محمد اسفندیار در سال 1391 انجام داده است. در این پژوهش به بررسی شاخصه های اصلی تمدن‌سازی اسلامی ـ ایرانی با تکیه بر نظام اندیشگی رهبری جمهوری اسلامی ایران (امام خمینی و مقام معظم رهبری) پرداخته شده است. محقق بیان می دارد، امام خمینی به عنوان بنیانگذار یک نطام سیاسی جدید در ایران و نیز یک فقیه برجسته شیعی، نگاه جدیدی به فرهنگ غرب دارد و بر لزوم حفظ استقلال هویت جامعه ی اسلامی و جلوگیری از خود‌باختگی در قبال فرهنگ تهاجمی غرب تأکید فراوان نموده‌اند. همچنین مقام معظم رهبری تأکید دارند که تمدن مادیِ غرب درعلم و تکنولوژی پیشرفت کرد و در روش های پیچیده مادی، توفیقات بزرگی به دست آورد؛ اما در کفه معنوی روز به روز بیشتر خسارت کرد. نتیجه این شد که علم و پیشرفت تمدن مادیِ غرب، به ضرر بشریت تمام شد. با بررسی اندیشه های ایشان با گسترش شاخص های عقلانیت، معنویت و علم‌گرایی و گسترش آن در سطح جامعه می توان به الگو‌سازی در جامعه بین‌الملل پرداخت. روش کار در این تحقیق روش ترکیبی و توصیفی است که با بهره‌گیری از منابع و مآخذ موجود فراهم آمده است
– در پایان‌نامه دیگری با عنوان «ویژگی های سیاست‌گذاری علم و فناوری از دیدگاه مقام معظم رهبری» که زکیه مومن در سال 1391 انجام داده است به بررسی بیانات مقام معظم رهبری در مورد سیاست‌گذاری علم و فناوری پرداخته شده است. محقق بیان می دارد که بررسی بیانات ایشان در مورد الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت، لزوم اسلامی بودن مبانی، اهداف، روش های الگو و برشمردن علم و فناوری به عنوان ارکان اساسی الگو، حاکی از نقش ویژه علم و فناوری ظهور دارد. بر این اساس الگوی سیاست‌گذاری علم و فناوری بر اساس نقشه‌راه تمدنی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت به دست آمد. این الگو نقشه ی حرکت از ارزش های نظام اسلامی به سمت اهداف را ارائه و سیاست های راهبردی را که مقام معظم رهبری در مورد علم و فناوری مطرح و پی‌گیری نموده‌اند را براساس نقشه‌راه تمدنی نشان می دهد.
همان‌طور که اشاره شد، دوکنفرانس در زمینه الگوی اسلامی–ایرانی پیشرفت، برپاشده است.
مجموعه مقالات ارائه شده در این کنفرانس ها به صورت کتاب هایی با عناوین زیر منتشر شده است:
1. نقشه‌راه تدوین و طراحی الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت که در دو جلد در تیرماه 1391 منتشر شده است و تمامی مقالات و متن سخنرانی های ارائه شده در اولین کنفرانس الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت را در بردارد.
2. الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت؛ مفاهیم، مبانی و ارکان پیشرفت که در اردیبهشت‌ماه 1392 منتشر شده است و مانند عنوان قبلی، حاوی آرای صاحبنظران درباره این الگو می باشد.
مقالات مرتبط با موضوع این پژوهش موارد زیر می باشند:
«سیاست‌گذاری علم و فناوری در الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت»: این پژوهش که توسط زکیه مؤمن انجام شده است، پس از ارائه ادبیات سیاست‌گذاری علم و فناوری، به نقش سیاست‌گذاری علم و فناوری در الگوی پیشرفت می پردازد. در ادامه به استخراج مؤلفه های سیاست‌گذاری علم و فناوری از دیدگاه رهبری انقلاب پرداخته و نتیجه‌گیری می کند که الگوی سیاست‌گذاری علم و فناوری، می بایستی بر اساس مکتب فلسفی اسلام و فرهنگ اسلامی تدوین شده و روش اجرا و نتایج آن نیز در راستای توحید و گسترش معنویت باشد.
«تبیین مفهوم پیشرفت در الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت» نیز عنوان مقاله دیگری است که
در نخستین کنفرانس الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت مطرح شده است. در این پژوهش، ابراهیم نوروزی به دنبال یافتن پاسخ به این پرسش بوده است که در جهان‌بینی اسلامی، تفاوت تعالی مورد نظر اسلام، با توسعه در فرهنگ غربی چیست و این دو چه ارتباطی باهم دارند؟ همچنین این دو در جهان‌بینی اسلامی چه جایگاهی باهم باید داشته باشند تا دنیا و آخرت انسان ها را تأمین کنند. این محقق عنوان کردن کاستی های نظام غرب، در خصوص توسعه، مفهوم «رشد» را از مفاهیم فرآن می شمارد و با محور قرار دادن این مفهوم، به‌دنبال تعریف صحیحی از «پیشرفت» در الگوی اسلامی -ایرانی پیشرفت می‌باشد.
فصل سوم
روش‌شناسی تحقیق
3-1 مقدمه
پژوهش حاضر با هدف تحلیل لایحۀ الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت با توجه به اقتضائات اسلامی پیشرفت در حوزۀ علم و فناوری صورت می‌گیرد. با توجه به هدف مذکور، روش اصلی این پژوهش، تحلیل‌محتوا می‌باشد. از جهت شیوۀ تجزیه و تحلیل داده‌ها، این پژوهش توصیفی-تحلیلی می‌باشد؛ چراکه تحلیل‌محتوا نوعی تکنیک پژوهش است که برای توصیف عینی، منظم و تا آنجا که ممکن است کمی از محتوای ارتباطات با هدف نهایی تفسیر داده‌ها به کار می‌رود. از جهت شیوۀ گردآوری اطلاعات، ازنوع کتابخانه‌ای و پیمایشی است و از پرسشنامه استفاده شده است و در نهایت از جهت هدف، کاربردی محسوب میشود.
3-2 نوع تحقیق
پژوهش حاضر با روش تحلیل‌محتوا انجام شد. به عقیده برلسون تحلیل‌محتوا نوعی تکنیک پژوهش است که برای توصیف عینی، منظم و تا آنجا که ممکن است کمی از محتوای ارتباطات با هدف نهایی تفسیر داده‌ها به کار می‌رود. معتمد نژاد نیز این تعریف را ارائه کرده‌است: «تجزیه و تحلیل‌محتوا، یک تکنیک تحقیق است که برای تشریح عینی، منظم و مقداری محتوای آشکار ارتباطات به کار می‌رود» (ساروخانی، 1377).
برای دانلود متن کامل پایان نامه ، مقاله ، تحقیق ، پروژه ، پروپوزال ،سمینار مقطع کارشناسی ، ارشد و دکتری در موضوعات مختلف با فرمت ورد می توانید به سایت 77u.ir مراجعه نمایید
رشته مدیریت همه موضوعات و گرایش ها : صنعتی ، دولتی ، MBA ، مالی ، بازاریابی (تبلیغات – برند – مصرف کننده -مشتری ،نظام کیفیت فراگیر ، بازرگانی بین الملل ، صادرات و واردات ، اجرایی ، کارآفرینی ، بیمه ، تحول ، فناوری اطلاعات ، مدیریت دانش ،استراتژیک ، سیستم های اطلاعاتی ، مدیریت منابع انسانی و افزایش بهره وری کارکنان سازمان
در این سایت مجموعه بسیار بزرگی از مقالات و پایان نامه ها با منابع و ماخذ کامل درج شده که قسمتی از آنها به صورت رایگان و بقیه برای فروش و دانلود درج شده اند
تحلیل‌محتوا روش مطالعه وتجزیه و تحلیل ارتباطات به شیوه نظام‌مند عینی و کمی برای اندازه‌گیری متغیر‌هاست. در گذشته از روش تحلیل‌محتوای متغیرها، کمتر استفاده می‌شد؛ اما کاربرد فزاینده آن در پژوهش‌های رفتاری به اندازه‌گیری متغیرهایی معطوف بوده‌است که بدون این روش اندازه‌گیری آنها امکان‌پذیر نبوده‌است (کرلینجر، 1382).
تحلیل‌محتوا به لحاظ سابقه و تاریخچه، همزاد تکامل اجتماعی انسان با سایر انسان‌ها است و بنابراین از سابقه طولانی برخوردار است. تحلیل‌محتوا به مرور زمان از نوعی تفسیر ابتدایی و آزاد، از حرکات و سخنان دیگران، به شیوه‌ای علمی برای بررسی و ارزیابی متون، اسناد و مدارک مهم اجتماعی و سیاسی تبدیل شده‌است و از دیرباز در تفسیر متون مذهبی نیز مورد استفاده بوده است. امروز از این روش در علوم مختلف اجتماعی، سیاسی، سبک‌شناسی، ارتباطات، شاخه‌های روان‌شناسی و روان‌کاوی استفاده‌های فراوان میشود (رسولی و امیرآتشانی، (1390) ص 23).
پیشرفتهای جدید روش‌های تحلیل‌محتوا مرهون پیشرفتهای زبان‌شناسی، علوم ارتباطات و انفورماتیک است. پیشرفتهای این روش در تحقیق اجتماعی، به خصوص وامدار ((رولان بارت))، ((لود لوی اشترواس)) و ((الگیردا ژولین گریما)) است (کیوی و کامپنهود، 1370).
تحلیل‌محتوا به طور خاص دارای مزیت‌های زیر است که پژوهشگر را مجاب به استفاده از این روش می کند:
پژوهشگر از طریق ارتباط مستقیم با متن، با جنبه‌های مختلف متن تعامل خواهد‌داشت.
می‌تواند مراحل اجرای پژوهش کمی و کیفی را با هم انجام دهد.
از طریق تجزیه و تحلیل متون، ارزش تاریخی یا بینش فرهنگی دوره‌های زمانی مختلف را بیابد.
آنقدر به متن نزدیک میشود که می‌تواند جایگزین‌هایی برای مقوله‌های خاص و روابط بین ان‌ها بیابد.
همچنین متن را با کدگذاری تجزیه و تحلیل آماری کند.
با هدف گسترش و تحلیل متن می‌تواند به تفسیر موضوعات متن بپردازد.
پژوهشگر می‌تواند بینش خود را که مدل پیچیده‌ای از فکر بشر می‌باشد توسعه بخشد (رسولی و امیرآتشانی، 1390).
3-3 جامعۀ آماری
جامعۀ آماری این پژوهش، اساتید و صاحبنظران رشته‌های مرتبط با فلسفۀ علم و فناوری، سیاست‌گذاری علم و فناوری، فلسفۀ اسلامی و همچنین دین‌پژوهی می‌باشند که آشنایی کافی با الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت و مبانی آن داشته باشند.
3-4 نمونۀ پژوهش و روش نمونه‌گیری
نمونۀ این پژوهش، 30 نفر از صاحبنظران و متخصصان در حوزه‌های فلسفۀ علم و فناوری، سیاست‌گذاری علم و فناوری، فلسفۀ اسلامی و دین‌پژوهی می‌باشد. منظور از متخصص در این قسمت، اشخاصی هستند که دارای مدرک دکتری بوده و یا دانشجوی دکتری باشند؛ تذکر این نکته ضروری است که 13.3% افراد دانشجوی دکتری و 76.7% دارای مدرک دکتری هستند. روش نمونه‌گیری، نمونه‌گیری هدفمند-دردسترس می‌باشد.
3-4 روش گردآوری اطلاعات و داده‌ها
روش اصلی گردآوری اطلاعات در این پژوهش، کتابخانه‌ای وپیمایشی می‌باشد؛ بدین‌صورت که در مرحله اول با مطالعه کتابخانه‌ای و اسنادی، اطلاعات مورد نیاز در رابطه با پژوهش
