مجموعه کاملی از فرهنگ لغات و اصطلاحات کوچه بازاری و عامیانه قسمت 383

جریحه دار کردن-زخمی کردن-رنجاندن-دل شکستن

خبرکش-سخن چین

حرف انداختن-در سخن کسی دویدن

پشه کوره-پشه ی ریز

حرف توی دهن کسی خشک شدن-از سخن گفتن باز ماندن
پا روی پا بند نشدن-بسیار خوشحال بودن

آبِ خشک-آب بسته

حلال و حرام کردن-پای بند نبودن به دستورات شرعی

 

چروکیدن-چین دار شدن

 
دل دل زدن-نفس نفس زدن-تپیدن شدید قلب
چرند گو-یاوه گو

 

خرید و فروش کردن-بازرگانی کردن-سوداگری کردن

خیال کسی را راحت کردن-موجب اطمینان خاطر کسی شدن-به کسی جواب رد دادن

به تنگ آمدن-به ستوه آمدن-خسته شدن
حرف تو حرف آوردن-سخن کسی را قطع کردن-مطلب دیگری را پیش کشیدن

اوستا چسک-فضول و مزاحم-سرخر

برفک-دانه های سفیدی که در دهان نوزادان پدید می آید-بخار یخ بسته-نقطه های سفید روی تصویر

به هم بافتن-سر هم کردن-از خود درآوردن

 

چسی درکن-آدم پر مدعا
تبانی کردن-پنهانی پیمان بستن-ساخت و پاخت

خشت مال-دروغ گو-لاف زن

حسن سینه-چاک کسی که به سر و وضع خود توجه نمی کند

از زیر کار در رفتن(تن زدن و نپذیرفتن کاری، کار را جدی نگرفتن)

چهل منار-تخت جمشید
چشم زخم میرزا مهدی خانی-شکست بزرگ

خود را به شغال مردگی زدن-خود را مظلوم وانمود کردن

 

از ران خود کباب خوردن(با سختی چیزی به‌ دست آوردن)

دست شما درد نکند-از شما سپاس گزارم

چار دیواری-خانه

خشتک کسی را جر دادن-نگا. خشتک پاره کردن

خواب و خوراک-خورد و خواب

آقا بالاسر-امر و نهی کننده و مراقب

چشم کسی چهارتا شدن-سخت تعجب کردن-انتظار شدید برد

تار-از محلی راندن

رستم در حمام-درشت اندام و پهلوان نما

 
 

تسمه ای-آدم لاغر و باریک ولی نیرومند
چپ چُس-اصطلاحی تحقیرآمیز برای خطاب

چینی بند-چینی بند زن

داغ کسی را به دل کسی نهادن-غزیز کسی را کشتن

دل کسی آب شدن-به اوج تمنا رسیدن-بسیار مشتاق شدن-بی تاب شدن

دم خروس از آستین کسی پیدا بودن-آشکار بودن نشانه ی کار خلاف

بر و بیا داشتن-رفت و آمد بسیار داشتن-دم و دستگاه داشتن

چوروک افتادن-چین پیداکردن چیزی

خوش سلیقه-خوش ذوق-نیکو طبع

روانه کردن-فرستادن اعزام کردن-گسیل داشتن

انگشت عسلی به‌دیوار کشیدن-هنگامه بر پا کردن-مردم را متوجه‌ی جایی کردن

دسته پل-الک دولک

دید و بازدید-ملاقات خویشان و دوستان با یکدیگر

این خاکدان(دنیا)

جفت-به هم چسبیده-جا افتاده-مرتب-نر و ماده-دو گاو که برای شخم زدن به کار می برند

چنگول زدن-پنجه زدن

 

چند مرده حلاج بودن-چه اندازه جسارت و توانایی داشتن

اهل بخیه(وارد در کار، اهل فن)

زیر زمین-اتاق یا بخشی از ساختمان که در پایین تر از سطح زمین قرار دارد

چِز دادن-روی آتش گرفتن پوست برای سوزاندن موها و پرها

به غوره مویز شدن-آموزش ندیده و بی تجربه ادعا داشتن

چشتان بالا-بالا و پایین کردن بچه و قربان صدقه ی او رفتن

از هفت دولت آزاد بودن-شاد و آزاد بدون نگرانی از قضاوت دیگران زندگی کردن
آمد نیامد-فرخنده بودن و نبودن

آوردن(باعث شدن، ایجاد کردن)
چار طاق باز گذاشتن-کاملن باز گذاشتن

چانه در چانه ی کسی گذاشتن-هم صحبت شدن-بحث و جدل کردن

خانه خمیر-نگا. خانه خراب

دیوار حاشا بلند است-به آسانی می توان موضوع را انکار کرد

دُم عَلم کردن-اظهار وجود کردن-حالت تعرض به خود گرفتن

این تو بمیری از آن تو بمیری‌ها نیست(از این گرفتاری به‌سادگی دفعات پیش رها نمی‌توان شد)

به حساب-مثلا-یعنی

چاپ زدن-چاپ کردن-دروغ گفتن
چهار چنگول ماندن-نگا. چهار چنگول شدن

تِرمال کردن-خراب کاری کردن-کثافت کاری کردن-گُه مال کردن

خیت کردن-شرمنده کردن-کنفت کردن-بور کردن

انداختن توی هچل(دچار دردسر و ناراحتی کردن)

پی نوشت-مطلبی که پس از پایان نوشته به آن افزوده می شود

پشت بند-به دنبال-در ادامه-چیزی که پس از چیز دیگری بنوشند یا بخورند

زدن به صحرای کربلا-مطلبی را به صورت اشاره و کنایه گفتن-روال سخن را به موضوع خاصی برگرداندن

با سر رفتن-کنایه از داشتن نهایت شوق و اشتیاق برای کاری یا چیزی

در بحر چیزی رفتن-در چیزی دقیق شدن-سخت متوجه ی چیزی شدن

از کیسه شدن(هدر شدن، ضرر کردن)

خشکه پز-نانوایی که نان هایی از قبیل نان روغنی-قندی-شیرمال-پنجه ای و مانند آن ها می پزد

خنک شدن دل-آسایش خاطر پس از گرفتن انتقام

از کسی خوردن(توانایی مقابله با کسی را نداشتن)

ذات نداشتن-ذات کسی خراب بودن

از زور پسی به گربه آقا عمو گفتن(با دشمنی که دفع آن نمی‌توان، مدارا کردن)

دُم سیخ شدن-سقط شدن-مردن

پرت افتادن-دور و تنها افتادن

پر رویی-بی شرمی-وقاحت-دریدگی

از هفت دولت آزاد بودن(شاد و آزاد بدون نگرانی از قضاوت دیگران زندگی کردن)

 

 

ادا اطوار(پیچ و تاب و حرکات غیرطبیعی بدن برای جلب توجه)

راست و ریس کردن-آماده کردن-به ظاهر درست کردن

خرده فروش-فروشنده ی اجناس در اندازه های کم

خراب شدن-از کار افتادن-منحرف

آستین افشاندن-رقصیدن-انکارنمودن-انعام دادن
چوب رخت-چوبی افقی که جامه را بر آن می آویزند

روی شاخ بودن-مسلم بودن-قطعی بودن

آدم‌قحطی(کمیابی آدم های کارآمد)
انگشتر پا(چیز بی‌ارزش)
افطاری-خوراکی که برای گشودن روزه می‌پزند

آشنایی به روشنایی انداختن-پس از مدت‌ها تصادفی آشنایی را دیدن

دوا به خورد کسی دادن-مسموم کردن-به زور به کسی دارو یا مشروب خوراندن

زمین خوار-کسی که زنمین های بی مالک را تصاحب کند و به دیگران بفروشد

تزریقات چی-کسی که کارش تزریق آمپول است

 

رو دست زدن-فریب دادن-خام کردن

بالا خانه-اتاقی که بر روی آخرین طبقه ساخته می شود
زدن به کمر کسی-نوعی نفرین و دشنام است

دسته کلید-مجموعه ی کلیدها در یک حلقه یا بند

خودخوری-حالت خودخور

دم کوتوله-کوتاه قامت-چیز کوچک

 

پار-فرسوده و اوراق-مجروح
دم ِ بخت-دختری که به سن ازدواج رسیده است

خش خشه-نوعی اسباب بازی کودکان که به هنگام تکان خوردن صدای خش و خش از آن می آید
بالای منبر رفتن پشت سر کسی-از کسی غیبت کردن-پشت سر کسی بد و بیراه گفتن

آلبالو گیلاس چیدن(نگاه کردن و ندیدن)

پی جوری کردن-پی جویی کردن-دنبال نمودن

آمدکار(شگون، فال نیک، خجستگی)

از دهان مار بیرون آمدن(هیچ کجی در کسی نبودن، راست بودن)

پَخت-لوازم مورد نیاز زندگی

حلاجی کردن-بررسی کردن-به تفصیل توضبح دادن

چاره-درمان

دو زاری-سکه ی دو ریالی
دو به دست کسی دادن-به کسی فرصت انجام کاری دادن-به کسی بهانه دادن

حق کسی را دادن-آن چه سزای کسی است به او دادن

 
دماغ کسی چاق بودن-سالم و تندرست بودن-سر حال بودن
پیش زدن-جلو زدن-سبقت گرفتن

آفتابه‌دزد(دزدی که به ربودن چیزهای بی‌ارزش بسنده می‌کند)

ذِله آوردن-به ستوه آوردن-خسته و عاجز کردن

درخت اگر-امید پوچ و واهی

اردنگ-تیپا-لگدی با نوک پا

اهل حال(دوستدار تفریح و خوش‌گذرانی)

حاشیه نشین-تهیدستان ساکن در کناره های شهر

حرز جواد با خود کردن-همیشه با خود داشتن

بی رگ-بی غیرت-بی حس

تپل-چاق-گوشت آلود

رنگ کردن کسی-گول زدن-فریب دادن کسی

چنار امام زاده صالح-متلک بد

چله نشینی-خانه نشینی

رها کردن به امید خدا-دست کشیدن و به جریان روزگار واگذار کردن

حسابی-معقول-مورد اعتنا-کاملن

حرف روی حرف کسی آوزدن-برخلاف حرف کسی چیزی گفتن-با حرف کسی مخالفت کردن

حوصله ی سر خاراندن نداشتن-گرفتاری و کار زیاد داشتن

زیر در رو-گریزان-گریز پا-شانه خالی کن

آب شدن قند توی دل(لذت بسیار بردن)

خرد نکردن تره برای کسی-کم ترین اهمیتی برای کسی قایل نشدن
اهل محل-همه‌ی کسانی که در یک محل کار یا زندگی می‌کنند

چشم سفیدی کردن-پر رویی کردن-گوش به حرف ندادن

چشم باباقوری-نابینا-کور

حلال طلبی-نگا. حلال یابی طلبیدن

خرابی کردن-نگا. خرابی بالا آوردن

اگشت توی شیر زدن و مایه گرفتن برای کسی(برای کسی نقشه کشیدن، از کسی بد گفتن)
خریت-نادانی-حماقت
زیر جامه-زیر شلواری

آب‌زیرکاه-حیله گر-فتنه انگیز-دو رو

اختر- گذری-دیدار کوتاه-سرپایی

باجی-خواهر-زن ناشناس
آل-موجودات افسانه‌ای مانند جن و غول

تیپا زدن-با نوک پا ضربه زدن

دل پیچه-دل درد-فشار آمدن به معده و روده بر اثر بیماری های گوارشی

آب آتش مزاج-می سرخ

 

 
تو به تو-گوناگون-لا به لا
پختن کسی-کسی را برای کاری آماده کردن

دستبرد زدن-دزدیدن-غارت کردن

بند و بار-قید های اجتماعی-آداب زندگی
جای کلاه سر آوردن-آن قدر ضعیف کش بودن که که اگر از او کلاه کسی را بخواهند سر او را به درگاه برد
از خدا بی‌خبر-ظالم-نابه‌کار

 

دخل داشتن-ربط داشتن-مربوط بودن

پنج دری-اتاقی که پنج در دارد
بریده بریده-منقطع-پاره پاره-گسسته

آغ و داغ-سخت مشتاق و شیفته
بخیر و خوبی-صحیح و سالم-بسلامتی
خبردار-اصطلاح نظامی برای آماده کردن سربازان برای انجام فرمان
چار انگشتی-آدم بی دست و پا-چلفتی

خود را سبک کردن-خود را حقیر کردن-دست به کاری پایین تز از شان خود زدن

 

خبرکشی کردن-سخن چینی کردن

رشوه گرفتن-رشوه خواری

جیش-ادرار در زبان کودکان
 

دور پرواز-پرواز کننده تا فاصله های بسیار

 

آخش درآمدن(از درد نالیدن)

اُرس و پرس(پرسش و پاسخ)

ذات کسی خراب بودن-بد اصل و نسب بودن-اصالت نداشتن-بد جنس بودن

خفه خون گرفتن-دم بر نیاوردن-ساکت شدن

به خون کسی تشنه بودن-کینه ی کسی را سخت در دل داشتن-با کسی سر جنگ داشتن

چرک گرفتن-کثیف شدن-پاک کردن چرک

چارواداری-زشت-وقیح-بی ادبانه

از چنگ دزد در آمدن و به دام رمال افتادن-از باران به ناودان پناه آوردن

چوق-چوب-تومان

ریشه دار-با سابقه-قابل اطمینان-محکم

به هوای کسی-به آرزوی کسی-به سودای کسی

افتادگی(پریشانی، احتیاج)

دخانیات-کشیدنی ها مانند توتون و تنباکو و مانند آن ها
بال به بال کسی دادن-جانب کسی را گرفتن
بی دماغ-افسرده-اوقات تلخ-دمق
دو به هم زن-دو به هم انداز

دمیدن توی لوله ی شیپور-خوابیدن و خرناس کشیدن
خون به راه انداختن-آشوب و فتنه ی سخت به پا کردن
اسرار مگو-حرف‌های ناگفتنی

 

خرحمالی-بیگاری-کار پر زحمت و کم مزد

 

چشم و دل کسی دویدن-حریص بودن

خوردن کسی با نگاه-نگا. با نگاه کسی را خوردن

چاقالو-چاق-فربه

حَب جیم را خوردن-گریختن-فرار را بر قرار ترجیح دادن-جیم شدن

اسرار مگو(حرف‌های ناگفتنی)

 

بیلاخ-بالا بردن و نشان دادن انگشت شست به هنگام ناباوری به معنی : آنچه که می گویی خیالی بیش نیست-فقط این انگشت به تو می رسد. مترادف شیشکی

به دل چسبیدن-مطبوع و گوارا بودن

چته ؟-تو را چه می شود ؟
خیر ندیده-نفرینی است به معنی امیدوارم خیر نبیند
حمله ور شدن-یورش بردن

ریش کسی سر بالا رفتن-به مرگ نزدیک بودن کسی

دَرَ ک-در کوچک-برای نشان دادن بی اعتنایی نسبت به رویدادی بد به کار می رود

چوب چوبی-دیوار یا در مشبک و چوبی

چرکمُرد-پر چرک و کثیف

پاره شدن بند دل-بسیار ترسیدن

ریغ زدن-خراب کردن-کثافت کاری کردن

آش همان آش و کاسه همان کاسه-چیزی تغییر نکرده

 

اما توی کار آوردن(شک و تردید درست کردن، اشکال‌تراشی کردن)

باد بُروت-خودخواهی-غرور-تکبر

خان خانم ها-محترم ترین خانم ها-بیش تر به دختر بچه گفته می شود

به کله ی کسی زدن-دیوانه شدن

انداختن پشت گوش(سهل‌انگاری کردن، دیر انجام دادن، کوتاهی کردن)

چلو چو انداز-شایعه پخش کن

دانش جو-دانش پژوه-آن که در دانشگاه درس می خواند

تق و پوق-سر و صدا-بگیر و ببند

تک پران-زن نانجیب
باز نشسته ک-سی که بدلیل پیری و یا علل دیگر از کار کردن دست کشیده است و حقوقی دریافت می کند

تیک تیک-صدای جنبش عقربه ی ساعت

دست پاچگی-شتاب زدگی-اضطراب

پوست پیازی-نازک و بی دوام

درش را گذاشتن-سکوت کردن-خاموش شدن

ته بر کردن-از ته بریدن

پیش کرایه-کرایه ای که در مبدا پرداخت می شود

جوشکاری-جوش دادن قطعات فلزی

رد خور نداشتن-قطعی بودن-حتمی بودن-قابل رد نبودن

آفتابه‌دزد-دزدی که به ربودن چیزهای بی‌ارزش بسنده می‌کند
ریگ تو کفش داشتن-خرده شیشه داشتن-رو راست نبودن-با شیله پیله بودن

پیر هافهافو-سخت پیر-پبری که دندان هایش ریخته است

از خدا خواستن(در برابر پیشنهاد یا کاری قرار گرفتن که خود شخص در آرزویش بوده است)
 

چانه در چانه ی کسی گذاشتن-هم صحبت شدن-بحث و جدل کردن

انگشتر پا(چیز بی‌ارزش)

جارو کردن زیر پای کسی را-موجب اخراج کسی از کاری یا جایی شدن

بکسل کردن-چیزی را به دنبال خود کشیدن و بردن

 

تاپاله چسباندن-بوسدن محکم و پی در پی

پا گرفتن-رشد کردن-استوار شدن-سر و سامان یافتن-رونق گرفتن

روکش درکش کردن-ساخت و پاخت کردن

از پیش بردن-با موفقیت انجام دادن

بیرق کسی نخوابیدن-همواره کامروا بودن-پایدار بودن دولت و شکوه

تاق و توق-آواز بر هم خوردن دو چیز

باعث و بانی-عامل-محرک-سبب-حامی
از آب و گل در آمدن-مراحل اولیه‌ی شکل‌پذیری را پشت سر گذاشتن-بزرگ شدن کودک

اجابت کردن معده-قضای حاجت

دَقی-صدای کوبیدن چیزی به چیزی

جشنواره-جشن فزهنگی-فستیوال

 

رد پا-جای پا-اثر
ریگ تو کفش داشتن-خرده شیشه داشتن-رو راست نبودن-با شیله پیله بودن

از روی معده حرف زدن-بدون تعمق و بدون منظور چیزی گفتن

حلال کردن-از تقصیر کسی گذشتن-طلبی را به کسی بخشیدن

ادا اصول-ادا اطوار

آش و لاش-به‌کلی متلاشی‌شده-له‌ولورده

دود گرفتن-پُک زدن

 

چک و چانه زدن-چانه زدن-وراجی کردن-مذاکره ی فراوان کردن

چِرت-حرف بی معنی و نامربوط

پر زدن-به چیزی یا کسی اشتیاق فراوان داشتن

بن بست-کوچه ای که راه در رو نداشته باشد-مشکلی که راه حل نداشته باشد

روی دست کسی بلند شدن-کاری را به تر از کسی انجام دادن
الفرار(گریز، بگریز !)

حق آب و گل-امتیاز-اعتبار

آب کردن-جنس نامرغوب را فروختن

خنده ی قبا سوختگی-خنده ای که برای پنهان کردن خشم و کینه می کنند

دل و جگر چیزی را بیرون آوردن-چیزی را به هم ریختن-نامرتب و درهم و بر هم کردن

اسرار مگو-حرف‌های ناگفتنی

ارزیاب(کسی که بها و ارزش پولی چیزی را تعیین می‌کند)

پر رودگی-پر گویی-پر حرفی
به تر تر افتادن-اسهال گرفتن-دچار شکم روش شدن

دل را آب کردن-سخت آرزومند کردن-مشتاق کردن

 

 

رگ خود را زدن-به حق خود قانع بودن-ادعای زیاد نداشتن

تپل-چاق-گوشت آلود

تظاهر نمودن-وانمود کردنف ظاهر سازی کردن

سیار غم انگیز و. سوزناک بودن

داغ باطل زدن-از کار انداختن-از رونق و رواج انداختن

بز بگیر-کسی که همیشه به دنبال جنس ارزان یا معاملات پر سود است
این در و آن در زدن(برای انجام کاری کوشش بسیار کردن)

بیخ گیس ماندن- بیخ ریش ماندن
از سفیدی ماست تا سیاهی زغال-همه و همه چیز

چنبره زدن-حلقه زدن

چوچوله باز-زنباره-دوست دار زنان بدکاره

 

تو دار-راز نگهدار

 

بله بران-قول و قرارهای پیش از ازدواج در میان خانواده های عروس و داماد

 

ذکر مصیبت-بیان درد-یادآوری رنج های خاندان محمد و به ویژه حسین

از هفت خوان رستم گذشتن(موانع و مشکلات متعددی را پشت سر گذاشتن)

 

زنکه-لفظی توهین و تحقیرآمیز به زن

 

 

زاغه-جای نگاه داری گاو و گوسفند-حانه ی بسیار محقر-انبار مهمات

تَک سرما شکستن-از شدت سرما کاسته شدن

تعارفی-کسی که بیش از اندازه اهل تعارف است-قابل پیشکش

آفتاب‌نشین کردن کسی-کسی را از هستی ساقط کردن-خانه‌خراب کردن

پوشال-چیزهای سبک-میان تهی و بی ارزش

دست نماز-وضو

تعارف کردن-کسی را به گرفتن چیزی خواندن

از خیر چیزی گذشتن-از چیزی صرفنظر کردن

 
دخل داشتن-ربط داشتن-مربوط بودن

در گوش کسی یاسین خواندن-اندرز بی هوده دادن-نصیحت کردن به کسی که نشنود

آب مریم(شیره‌ی انگور، عصمت و طهارت)

چاقچوری-زنی که چاقچور می پوشد-زن باحجاب

جان کسی را به لب آوردن-سخت آزار دادن-به کسی انتظار دراز دادن
از خجالت آب شدن-بسیار شرمنده شدن
پا منبری کردن-دنبال حرف کسی را گرفتن-درباره ی سخن کسی توضیح دادن
بر انداز کردن-کسی یا چیزی را عمیقا
 

پدر کسی در آمدن-بسیار اذیت شدن-دخل کسی آمدن
آفتابی کردن-پدیدار کردن

تمدن-شهری گری- مجازن: تربیت و ادب
تازه به دوران رسیده-نو کیسه-کسی که تازه به ثروت یا به جایی رسیده است

دانگ-یک ششم-سهم-قسمت

دور چیزی را قلم گرفتن-چیزی را ترک کردن-کنار نهادن

به جهنم-به درک-خوب شد که چنین شد-خوب است که چنین بد است

 

ازدست‌رفته-عاشق

خورده برده-ملاخظه و پروا

آب شیراز-شراب