لیست کاملی از اصطلاحات عامیانه و کوچه بازاری قسمت 104

پیش قسط-پرداختِ پیش از آغاز قسط بندی

آقایی فرمودن(لطف کردن، محبت کردن)

ربغ رحمت را سر کشیدن-مردن

پول سیاه-سکه ای از نیکل و مس
راپرتچی-گزارش دهنده

دمرو-کسی که دمر خوابیده

در جا زدن-پاها را بدون راه رفتن به نوبت چپ و راست به زمین کوبیدن-ترقی نکردن

خرج در رفته-خالص-ارزش پس از کسر مخارج لازم

از کیسه‌ی خلیفه بخشیدن-از دارایی دیگران بخشیدن

داشتن-مشغول بودن

بد معامله-آن که در معامله ناراستی کند

بِر و بِر-زُل-نگاه یکریز

در قال را گذاشتن-به سکوت برگزار کردن-مسکوت گذاشتن

چله نشین-کسی که از خانه بیرون نمی آید-خانه نشین

چِککی-فوری-به سرعت

تازه به دوران رسیده-نو کیسه-کسی که تازه به ثروت یا به جایی رسیده است

بی پایه-دروغ-پوچ

آتش سوزاندن(شیطنت و شرارت کردن)

چیزیش شدن-رازی در دل داشتن-حال غیر عادی داشتن

خانه آباد-عبارتی برای تحسین است

باد در سر داشتن-تکبر و غرور داشتن

به تنگ آمدن-به ستوه آمدن-خسته شدن

خوردن بلا به جان-اصابت بلا با جان

چاروادار-کسی که چهار پا را کرایه می دهد-آدم بی اصل و بی تربیت

خلق تنگی-عصبانیت-خشمگینی

در گوش کسی یاسین خواندن-اندرز بی هوده دادن-نصیحت کردن به کسی که نشنود

تیپ یکدیگر زدن-با هم دعوا کردن

 

دسته جمعی-باهم-گروهی

بالا دست-صدر مجلس-حریف چیره

خر با تشدید-بسیار احمق-الاغ تمام عیار

جیم الف جا-آدم ریزه میزه

 

ابرو پاچه‌بزی(دارای ابروی پهن و پرمو، ابرو قجری)
پدر کشتگی-دشمنی شدید-کینه
باد رها کردن-رها کردن باد شکم-تیز در کردن

خانه خرابی-بدبختی-زیان بسیار

دور کسی یا چیزی را خیط کشیدن-با کسی قطع رابطه کردن-از خیر کسی یا چیزی گذشتن

آشنایی دادن-خود را معرفی کردن

زُق زدن-تیر کشیدن و درد کردن اعضای بدن

آسمان سوراخ شدن(رویداد بزرگ پیش آمدن)

ته چین-نوعی پلو که در آن گوشت بره یا مرغ پخته را در ته دیگ می گذارند

آدم-نوکر

زیر سر داشتن-آماده شدن

پیچ-آن جا که را به سوی دیگری رود

ادب کردن(با تنبیه آموختن، آدم کردن)
تکه گرفتن برای کسی-کاری برای کسی فراهم کردن
بخت کسی گفتن-خدا برایش ساختن-شانس آوردن

چار سری گفتن-متلک گفتن-کلفت بار کسی کردن-حرف مفت زدن

اگر بمیری هم(به‌هیچوجه، هرگز)

بوی قرمه سبزی دادن سر-با زدن حرف های خطرناک موجب خطر جانی یا دردسر خود شدن
چیز خور-مسموم شده

جز و وز-اظهار عجز و ناراحتی-شرح غم و اندوه-صدای سوختن چیزی

 

آسمان با زمین دوختن(داشتن کمال مهارت در تیراندازی)

آینه‌ی دق-آینه‌ای که شخص خود را در آن عجیب و غریب می‌بیند – شخص عبوس و بدقدم

چرچری کردن-خوردن و عیش کردن

حاضر به یراق-حاضر و آماده

حلیله و ملیله-چیز موهوم-داروی بی خاصیت-روغن میخ طویله

دیوار مردم بالا رفتن-دزدی کردن

آب‌زیرکاه(حیله گر، فتنه انگیز، دو رو)

تخت کردن-هموار کردن-پر کردن-کامل کردن

زد و بند-ساخت و پاخت-بند و بست-توطئه

تخم سگ-نوعی دشنام است مانند پدر سگ

حساب با کسی نداشتن-مدیون کسی نداشتن
 

چینه کشی-شغل چینه کش

ریش کسی را در دست داشتن-از کسی نقطه ی ضعف در دست داشتن-از کسی گروی در دست داشتن

دعوا راه انداختن-سبب جنگ و جدال شدن

دوره افتادن-گرداگرد شهر گشتن-به دیدار هر کسی رفتن

چیز خور-مسموم شده

پاشنه ی در-چارچوب در که لولا دارد و در روی آن می چرخد

از دست برآمدن-ممکن و شدنی بودن-از عهده بر آمدن

زغال اخته-میوه ای از زیتون کوچک تر و ترش مزه

به باد فحش یا کتک گرفتن-یک ریز فحش دادن یا کتک زدن

چشم وزغ-نگا. چشم ورقلمبیده

اول چلچلی(تازه به چهل سالگی رسیدن (اول بلوغ و خوشی))

دخیل بودن-خواهش و التماس کردن از کسی برای انجام ندادن کاری

حرف روی حرف کسی آوزدن-برخلاف حرف کسی چیزی گفتن-با حرف کسی مخالفت کردن

زیر کاسه نیم کاسه داشتن-مکر و حیله ای در کار داشتن
درز-شکاف-محل اتصال یا دوخت

دس دس کردن-دست زدن-طول دادن-وقت گذراندن

چیزی را در کوزه گذاشتن و آبش را خوردن-بی ارزش و اعتبار اعلام کردن چیزی

آب تاختن-پیشاب کردن

تریش-پارچه یا پوست بلند و باریک

پز عالی جیب خالی-کسی که در عین تهیدستی افاده داشته باشد و خودش را بگیرد

 

چارلا-چهار لا-چهار تو

جوخه ی اعدام-جوخه ای که محکوم به اعدام را تیرباران می کند

 

بادکش کردن-بیرون کشیدن خون بوسیله ی بادکش
زهرمار کردن غذا-مانع از خوردن با لذت شدن
 

خیس کردن برنج-در آب ریختن برنج

از کاسه درآمده-بیرون‌زده-ورقلمبیده

پَک و پهلو-سینه و چپ و راست آن

پای کسی را از جایی بریدن-آمد و رفت کسی را از جایی قطع کردن

خانه نشین شدن-از کار بی کار شدن-معزول شدن
پرواربندی-پرورش گاو گوسفند برای سر بریدن

بغداد آباد-شکم سیر

این دست و آن دست کردن(وقت تلف کردن، وقت کشتن، به عقب انداختن)

بند تنبانی-سست و رکیک-مزخرف و بی ارزش

چار سو-چهار راه-جایی از بازار که در هر چهار سمت آن دکان و مغازه باشد
خود را سبک کردن-خود را حقیر کردن-دست به کاری پایین تز از شان خود زدن

بی اختیار-بدون اراده و تصمیم

پای کسی نشستن-در انتظار وصل کسی بودن

بله گرفتن-رضایت عروس را گرفتن

خایه-بیضه-جرات

خجالت کشیدن-شرمنده شدن

تکلیف شدن-به سن بلوغ رسیدن

تیله ی کسی بودن-گوش به فرمان کسی بودن-زیر اراده ی کسی بودن

آب مروارید-تار شدن عدسی چشم

 

بست نشستن-پناه بردن به بست برای در امان ماندن از تعرض

دست از سر کسی برداشتن-کسی را رها کردن-به حال خود گذاشتن
 

چغاله بادامی-چغاله بادام فروش

 

 

اهل کاری بودن-وارد بودن در کاری

روی زمین سفت نشاشیدن-به مقاومتی بر نخوردن

بخیه زدن-آجیده کردن-دوختن شکاف جامه یا تن

دل پیچه-دل درد-فشار آمدن به معده و روده بر اثر بیماری های گوارشی

آب سیر-جانور خوش‌رفتار

چیز-آلت تناسلی
از زبان افتادن(لال شدن)

دم به ساعت-هر ساعت-هر لحظه

داد و هوار-داد و فریاد

رفته رفته-کم کم-خرد خرد-یواش یواش

بد جنس-بد ذات-بد نهاد-فرومایه

دخل-موجودی صندوق-صندوق مغازه-برداشت

چیل-آدم بد بیار

دانش جو-دانش پژوه-آن که در دانشگاه درس می خواند

اُق گرفتن-حالت تهوع پیدا کردن

دون پاشیدن-دانه دادن به پرندگان-در باغ سبز نشان دادن-وعده دادن

پا گشا-نخستین دعوت خویشاوندان از عروس و داماد

اجابت کردن معده-قضای حاجت

 

جان به جان آفرین تسلیم کردن-مردن-درگذشتن

رگ خواب کسی را به دست آوردن-نقطه ضعف کسی را پیدا کردن-کسی را تابع خود کردن

 

 

آهنگ ریپ‌دار(آهنگی که یک ضرب آن کم باشد)
پیش کردن گربه-راندن گربه

رفتن به کسی-شبیه بودن به کسی

دو لا پهنا حساب کردن-دو برابر بهای خقیقی حساب کردن

از جگر گذشتن(نامردی کردن)

خستگی در کردن-استراحت کردن

 

باجی-خواهر-زن ناشناس

 

بِر و بِر-زُل-نگاه یکریز

آس و پاس-در نهایت تهیدستی-بینوا-مفلس

چلوزیدن-خشک شدن-پلاسیدن

چرند گو-یاوه گو

از کیسه خوردن(از جیب خوردن)

تک و دو-دوندگی-درماندگی

چشم کسی چهارتا شدن-سخت تعجب کردن-انتظار شدید برد

پرت کردن-چیزی را با شدت دور انداختن
خود را به ناخوشی زدن-تمارض کردن
چین و چوروک-چین و شکن
چرند-حرف پوچ و بی معنی
خرج و برج-خرج و متعلقات آن

پارو-زن پیر

حوصله ی سر خاراندن نداشتن-گرفتاری و کار زیاد داشتن
پَک و پهلو-سینه و چپ و راست آن

بساط در آوردن-الم شنگه راه انداختن-رسوایی به بار آوردن

 

تک خال-به ترین در میان هم ردیف های خود

ابوطیاره(اتوموبیل کهنه و فرسوده)

بد مصب-بد مذهب-لاکردار-بی مروت

چیز فهم-عاقل و فهمیده
زار و نزار-زرد و ناتوان-بد حال و بیمار
آب آتش مزاج(می سرخ)

بی ریشه-بدون اصالت-نا اهل-نا نجیب

اشک تمساح-گریه ی دروغین

از قلم انداختن-از یاد بردن-مورد بی‌توجهی قرار دادن

زیر گرفتن-زیر کردن

توپ ِ توپ-ثروتمند-بی نیاز

ریختگی-ریزش

خوار و ذلیل-نگا. خوار و خفیف
ابتدا به ساکن(ناگهانی، بی‌مقدمه)

جر و بحث-مجادله ی شدید گفتاری

 

حریم گرفتن-از کسی پروا داشتن-احترام کسی را نگه داشتن

تاپاله-سرگین خشگ شده ی گاو برای سوختن

به دم و دود رسیدن-سر و سامان یافتن
بلا ،-آدم حیله گر-زرنگ-آسیب-زیان آزار

روی دست کسی بلند شدن-کاری را به تر از کسی انجام دادن

چهاردیواری اختیاری-هر کس در میان چهار دیوار خانه اش آزاد است

جلو بُر شدن-مورد حمله قرار گرفتن

خُرخُرو-آن که در خواب بسیار خرناس می کشد
جانماز آب کشیدن-تظاهر به پرهیزکاری کردن-خود را بی گناه وانمودن

دست و دل باز-بخشنده-جوانمرد

چاشت یک بنگی-خوردنی کم با پول اندک

از این رو به آن رو شدن-یکسره دگرگون شدن-به‌کلی تغییر کردن

بی پایه-دروغ-پوچ

راه به جایی نبردن-نتیجه ندادن-به جایی نرسیدن
از این دنده به آن دنده غلتیدن-از درد یا فکر و خیال نخوابیدن

 

خر پول-دارای پول زیاد-تروتمند
توی دل کسی خالی شدن-ترسیدن-ناامید شدن

آواز شدن-شهره شدن

خوش گوشت-آن که زخم تن او زود بهبود می یابد-خوش ادا-خوش اخلاق

از دروازه نگذشتن، از سوراخ سوزن گذشتن-حالاتی بی‌ثبات و بسیار متضاد داشتن

 

پلاسیدن-پژمرده شدن-از دست رفتن تازگی و شادابی

چوروکیده-پر چین و چوروک

 

آمدن (چیزی) به کسی(تناسب داشتن (چیزی) به کسی)

 
دلگرم-علاقه مند-مشتاق

آفتاب‌زردی-غروب آفتاب

حرام خور-کسی که پای بند به حلال و حرام شرعی نیست-کم فروش-ربا خوار

دلقک بازی-مسخره بازی

آب بردار-دوپهلو-کنایه‌آمیز

دربند چیزی بودن-در خیال چیزی بودن

خنگ-نادان-ابله-کودن

انگشت بر حرف نهادن-ایراد گرفتن-نکته‌گیری کردن-اعتراض کردن
در هچل انداختن-به درد سر انداختن-به مخمصه انداختن
خود را به کرگوشی زدن-به نشنیدن تظاهر کردن
افقی برگشتن-شهید شدن و روی دست‌ها تشییع شدن

زار زار گریه کردن-سخت گریه کردن

از زیر بته عمل آمدن(خانواده و اصل و نسبی نداشتن)
 

خدا را بنده نبودن-بی نهایت عصبانی بودن-کفران کردن

خر آوردن و باقالی بار کردن-برای جتجال و دعوایی آماده شدن

خُلق تنگ-عصبانی-خشمگین

تعارف دادن-هدیه فرستادن-پیشکش کردن

از سر کسی افتادن-عادتی را ترک کردن

خوش صحبت-شیرین زبان-خوش کلام

چراغ پا ایستادن-به انتظار ایستادن

چشم کسی را خون گرفتن-سخت خشمگین شدن

از کاسه درآمده-بیرون‌زده-ورقلمبیده

خدا گرفته-بدبخت شده-به عذاب خدا گرفتار شده

خوش بیار-آن که کار و روزگار بر وفق مرادش می گذرد-خوش شانس
خرده ریز-اثاثه ی اندک و کم مصرف-آشغال

رنگ-حیله-نقشه-تدبیر

زدن برای کسی-پشت سر کسی بدگویی کردن-مورد بدبینی قرار دادن

به کیشی آمدن و به خیشی رفتن-بی اعتبار و بی ثبات بودن
زنده دل-آدم با شور و حرارت-پرنشاط

پیچ افتادن در کار-گره خوردن کار-مشکلی در کار پیدا شدن

 

دهان کسی آستر داشتن-قدرت خوردن خوردنی های بسیار داغ و تند را داشتن
جوشکاری-جوش دادن قطعات فلزی

تو کله ی کسی کردن-چیزی را به سختی به کسی آموختن
چهار چشمی پاییدن-با دقت مواظب بودن

دزد بازار-پر هرج و مرج-جایی که در آن دزدی زیاد می شود-جای بی قانون

تقاص پس دادن-تاوان پس دادن

خانوار-مجموع اعضای یک خانواده

آب و تاب-تکلف-لفت و لعاب-تفصیل
آفتابه‌دزد-دزدی که به ربودن چیزهای بی‌ارزش بسنده می‌کند

دیدن چیزی از چشم کسی-از او دانستن-به حساب او گذاشتن

حلوا حلوا کردن-نهایت احترام و حق شناسی را کردن

از خدا خواستن(در برابر پیشنهاد یا کاری قرار گرفتن که خود شخص در آرزویش بوده است)

دل-معده

برادر زن-برادرِ زن هر مرد

رُب کسی را کشیدن-کسی را به کار سخت واداشتن

ریز ریز کردن-کاملن خرد و کوچک کردن

پف کردن-ورم کردن-باد کردن-مغرور شدن

کسی را اذیت و آزار کردن

از بای بسم الله تا تای تَمَت(از اول تا آخر، از سیر تا پیاز)

زاییدن گاو کسی-به دردسر بزرگی گرفتار آمدن

پیش-برنده-آن که جلو است

توان هماوردی با کسی را داشتن

اُق زدن-بالا آوردن

ریش از دست کسی خلاص کردن-خود را رها کردن-در رفتن
تاق و توق-آواز بر هم خوردن دو چیز

برقی-دستگاهی که با برق کار می کند-به سرعت-با شتاب

زود بودن-فرانرسیدن هنگام کاری

دک و دهن-دک و پوز

چم-رگ خواب-عادت مخصوص هر کسی
به مفت نیارزیدن-هیچ ارزشی نداشتن

پر نفس-پر چانه-پر حرف-کسی که در دویدن نفسش دیر تنگ شود

رفیق باز-دوست باز-کسی که به دوستان محبت بسیار می کند
پشت هم اندازی-حقه بازی-حیله گری

بسیار دلواپس و نگران بودن

آستین بالا زدن(آماده شدن، به کاری برخاستن، پا پیش گذاشتن)

تپلی-گرد و چاق
تبرک کردن-با برکت ساختن-خجسته کردن
چشم و چار کسی را درآوردن-بک کسی کینه ورزیدن

حرف کسی در رو داشتن-دارای نفوذ بودن

خرحمال-کسی که فقط کارهای دشوار می کند

ریخت-شکل و قیافه-سر و وضع

دورخیز کردن-دویدن از دور برای پریدن از روی چیزی

چله ی کوچک-بیست روز میان هفدهم بهمن و پنجم اسفند

 

از کیسه شدن(هدر شدن، ضرر کردن)

چرمی-از جنس چرم

در بحر چیزی رفتن-در چیزی دقیق شدن-سخت متوجه ی چیزی شدن

الف شدن اسب-هر دو پا بلند کردن اسب

از جا پریدن(یکه خوردن، عصبی شدن)

 

از دست کسی در رفتن-کاری را بی‌اختیار و ناخواسته انجام دادن

ادب‌خانه-مستراح-طهارت‌خانه

خر با تشدید-بسیار احمق-الاغ تمام عیار

زبان کسی گرفتن-لکنت زبان داشتن

 

روده درازی کردن-پر حرفی کردن-وراجی کردن

 

پا-حریف

از این شاخ به آن شاخ پریدن(دائمن از موضوع منحرف شدن و به مطالب فرعی پرداختن)

زمین گیر-کسی که به سبب بیماری یا پیری نتواند از جای خود برخیزد
تر کردن لب-چیزی آشامیدن-به یک اشاره ترتیب کاری را دادن-حرف زدن
باد گرفتن-مغرور شدن

رگ و ریشه-خویشاوندان و بستگان

پا زدن-حق را پایمال کردن-زیان رساندن

دلسرد-ناامید-مایوس

دزدی گرگی-دله دزدی

تا خرخره زیر قرض بودن-وام بسیار داشتن

خرت به چند-کی از تو پرسید؟ به حساب آوردن-اعتنا کردن

بفهمی نفهمی-مختصر-کم-نامحسوس-تااندازه ای

پشت گوش انداختن-دیر انجام دادن-اهمیت ندادن-امروز و فردا کردن

 

دوام کردن-دوام آوردن

تک و تا-جنب و جوش
الف(قاچ خربزه و از این قبیل، بچه‌ی کوچک، سیخ، راست)

بستن-یخ ردن-منجمد شدن-منعقد شدن-سفت شدن-ریختن بیش از اندازه-هدف قرار دادن

برگ برنده-ورقی که با آن بتوان بازی را برد-وسیله ی اثر بخش

آب شدن قند توی دل(لذت بسیار بردن)

دوز و کلک سوار کردن-توطئه چیدن-مطالبی را خلاف واقع جلوه دادن

آب به آسیاب کسی ریختن(با زحمت خود سود دیگری را فراهم کردن)

تنبان درآر-بی حیا-دریده

چاخان پاخان-دروغ

ای داد بیداد(کلامی است که به‌هنگام حسرت و افسوس می‌گویند)

با کاره-کسی که هر کاری از او ساخته است

جیک جیک-آواز پرندگان-سخنی که فهمیده نمی شود

خُردمُرد-شکسته و ریزه میزه

 

بستن به ناف کسی-به کسی خوراندن-به کسی نسبت دادن

بر و بچه ها-زن و بچه-جماعت دوستان

جلبی-حقه بازی-فاحشگی
چاخان کردن-دروغ گغتن-چُسی آمدن

دست کم-حداقل

آفتابه برداشتن(دست به آب رساندن، پابرهنه وسط حرف کسی دویدن)

بلا تکلیف-کاری که معلوم نیست چه باید بشود-کسی که نمی داند چه باید بکند

حاجی لک لک-لک لک-شخص بلند قد

پی پیش-کسی که نوبت دوم بازی مال او است

اُمُل-عقب‌افتاده-قدیمی

 

 

بلا به سر کسی آوردن-کسی را به زحمت و دردسر انداختن-به کسی آسیب رساندن

حیوانی-نگا. حیوانکی
خرکار-پرکار

پا پیش-گذاشتن پیشقدم شدن-آستین بالا زدن

خونی-قاتل-دشمن سخت-مخالف شدید

بد خط-کسی که ناخوانا می نویسد

خوش برش-جامه ای که اندازه و برازنده ی قامت دوخته شده است

اجابت کردن معده-قضای حاجت

بابا بزرگ-پدر بزرگ

پیش پا افتاده-کم ارزش-حقیر-معلوم-آشکار

زبان آدم سر کسی نشدن-به حرف منطقی تن ندادن و آن را نپذیرفتن

تن لش-به ناسزا: تنبل-بی مصرف-بی کاره

با پنبه سر بریدن-با نرمی و تدبیر آزار و آسیب رساندن

اداره بازی-پرداختن بیش از حد به تشریفات زاید اداری

آفتابه برداشتن(دست به آب رساندن، پابرهنه وسط حرف کسی دویدن)

حوصله ی سر خاراندن نداشتن-گرفتاری و کار زیاد داشتن

دندان تیز کردن-طمع کردن

خاکشیر نبات-دوستی و رابطه ی نزدیک-سوابق آشنایی

آلاف و الوف(مال و ثروت، جاه و مقام)

 

خلق کسی تنگ شدن-عصبانی شدن-بی حوصله شدن

پنج تن آل عبا- پنج تن
روی دایره ریختن-روی داریه ریختن
تیر کشیدن-درد کردن عضوی از بدن

 

حساب کسی پاک بودن-کار کسی خراب و زار بودن

خورد دادن-درخیاطی کم کم قسمت اضافی را از بین بردن-به زور به کسی خوراندن

بی بو و بی خاصیت-کسی که سود و زیانی ندارد

چپ بودن-چپ دست بودن-لوچ بودن-مخالف یودن