بهترین مجموعه اصطلاحات کوچه بازاری مردم ایران قسمت 199

آمد داشتن(فرخنده و میمون بودن)

آب‌کور(کسی که سودش به دیگران نمی رسد)

 

افندی پیزی-به‌ظاهر شجاع و در واقع ترسو-پهلوان پنبه

آبِ خشک(آب بسته)

جان کسی را به لب آوردن-سخت آزار دادن-به کسی انتظار دراز دادن

انداختن توی هچل-دچار دردسر و ناراحتی کردن
حق کسی را دادن-آن چه سزای کسی است به او دادن

جاگیر شدن-در جای خود ثابت شدن-قرار گرفتن

دیوانه بازی-انجام کارهای ابلهانه و نابخردانه

دست علی به همراه-علی یارت باد

افسارسرخود-خود‌رای-افسارگسیخته

 

راه پیدا کردن-جستن راه حل برای مشکل-به نحوی در جایی وارد شدن
چِک کشیدن-حواله کردن با بانک به وسیله ی چک

تاخت زدن-عوض کردن چیزی با چیزی

در آستین داشتن-حاضر و آماده داشتن

رومیزی-منسوب به میز

ریق افتادن-ریغ افتادن

داغ باطل خوردن-از کار افتادن-از رونق و رواج افتادن
تا-لنگه-همتا

رنگ شدن-گول خوردن

حمله گرفتن-غش کردن

دست نخورده-استفاده نشده-چنان که نهاده باشند

زیر جلی-پنهانی-آهسته
دو پهلو حرف زدن-مبهم سخن گفتن

ادا در آوردن(مسخرگی کردن، تظاهر کردن، تقلید کردن)

آمد کردن(رخ‌دادن واقعه‌ای خجسته)

ژاندارمری-نهادی که عهده دار حفظ نظم و قانون در بیرون از منطقه های شهری است
پای کلاغ-خط بد و ناخوانا-خرچنگ قورباغه ای-قلم چرا

چو-شایعه
روبنده-نقابی سیاه رنگ برای پوشاندن چهره
این خط و این نشان(عبارتی تهدیدگونه برای منع کسی از چیزی یا انجام کاری، نگویی که نگفتم.)

بد ادا-بد اطوار-بد گوشت-کسی که در بهانه جویی افراط می کند و به انجام تشریفات علاقه دارد

 

خر ِ دیزه-لج بازی که به خود ضرر بزند

حمام زنانه-جای پر سر و صدا و شلوغ

چپیدن-به زور جا گرفتن

 

از بی‌کفنی زنده بودن(بی‌نهایت فقیر و نیازمند بودن)

 

بازده-محصولی که انسان یا ماشین در مدتی معین تولید می کند

تو نخ کسی یا چیزی بودن یا رفتن-کسی یا چیزی را پاییدن و زیر نظر داشتن
بی بته-بی اصل و نصب-بی پدر و مادر

ریغماسی-ضعیف و مردنی-مریض و کم مقاومت

تفنگ دار-جنگنده ی مسلح به تفنگ

پاشنه بلند-کفش زنانه با پاشنه های بلند

حشر و نشر داشتن-نشست و برخاست داشتن دوستی و رفت و آمد داشتن

 
آهوی خاور(آفتاب)

 

از بیخ-یکسره-به‌کلی-کاملن

رد گم کردن-اثر چیزی یا کاری را از میان بردن-گمراه ساختن-نظر کسی را از چیزی منحرف کردن

بار فروش-فروشنده ی میوه و خواربار در میدان

برای کسی تره خرد نکردن-از کسی حساب نبردن-به کسی اهمیت ندادن-برای کسی اعتبار قائل نشدن

از بی‌کاری مگس پراندن-بی‌کار و بدون سرگرمی ماندن

جوراجور-دارای انواع گوناگون
درچین و ورچین-جمع و جور کردن-مرتب کرد

خرابکار-اخلالگر-تروریست

پا توی کفش کسی کردن-با کسی در افتادن-به آزار کسی برخاستن

خاکشیر یخ مال-خاکشیر که با یخ سایند تا حوب سرد شود و به بیمار دهند تا اسهالش قطع شود

آشنایی به روشنایی انداختن-پس از مدت‌ها تصادفی آشنایی را دیدن

 
آستین افشاندن(رقصیدن، انکارنمودن، انعام دادن)

زر زرو-بچه ای که زیاد عر می زند

چشم زهره-ترس

خال به خال-خال خال

چروک انداختن-چین انداختن

خش-صدای گرفته-خراش

چهارتا شدن چشم کسی-سخت تعجب کردن کسی-خیره ماندن از تعجب

باشگاه-محل گردهمایی گروهی برای ورزش-تفریح و از این قبیل

آینه‌ی زانو-برآمدگی زانو

چم کسی را به دست آوردن-رگ خواب کسی را دانستن-نقطه ی ضعف کسی را دانستن

پیر هافهافو-سخت پیر-پبری که دندان هایش ریخته است

از قلم افتادن-فراموش شدن-مورد بی‌مهری قرار گرفتن

زیر آبکی-شنای زیر آب-پنهانی

پرداختی-مبلغ داده شده

برق از کسی پریدن-سخت ترسیدن-جا خوردن

اما(اشکال‌تراشی، ایجاد شبهه)

 

خال باز-کسی که ورق ها را با تردستی می اندازد و مردم را فریب می دهد

زیر دادن-با کسره خواندن حرفی

 

 

دنگ و دیوانه-خُل و احمق-سخت داغ
خیط شدن-نگا. خیت شدن

ذِله کردن-ذله آوردن
زمین گیر-کسی که به سبب بیماری یا پیری نتواند از جای خود برخیزد
تو حرف کسی دویدن-حرف میان حرف آوردن-حرف کسی را قطع کردن

ریخت-شکل و قیافه-سر و وضع

تکان نخوردن آب از آب- آب از آب تکان نخوردن

از آب گل آلود ماهی گرفتن-از اوضاع درهم و آشفته بهره گرفتن

ادب کردن-با تنبیه آموختن-آدم کردن

خدا به همراه-خدا خافظ

دست زدن-لمس کردن

به رخ کشیدن-به چشم آوردن-یادآوری کردن

به باد دادن- باد دادن

از کفر ابلیس مشهورتر-گاو پیشانی‌سفید-نزد همه معروف

جن زده-دیوانه

 

تنگ غروب-نزدیک غروب-آفتاب زردی
تکه-پاره ای از چیزی-زن زیبا و خوشگل-لقمه
پر ادعا-متکبر-از خود راضی-قمپز در کن

پوست کنده-رک و بی پرده

به یک پول سیاه نیارزیدن- به لعنت خدا نیارزیدن

 

 
از سکه افتادن-ار رونق افتادن-از دست دادن زیبایی

به درک- به جهنم

اشک خنک-گریه‌ی ساختگی
بادکش کردن-بیرون کشیدن خون بوسیله ی بادکش

آبدوغ خیاری-بی ارزش-بی اعتبار

اخت بودن(سازگار و هماهنگ بودن، مانوس بودن)

زاق-چشم زاغ چشم

آدم سر به راه-شخص خوب و نجیب-کسی که مزاحم دیگران نیست

 

دور تسبیح-بسیار و بی شمار
دولاب-گنجه-کمد-قفسه

رنگ کردن کسی-گول زدن-فریب دادن کسی

 

حساب داشتن-حساب بانکی داشتن

آن‌ها را خانم زاییده، ماها را کلفت؟(چرا آن‌ها را بر ما ترجیح می‌دهند؟ چرا به ما اجحاف می‌کنند؟)

آسمان (و) ریسمان(حرف‌های بی‌ربط و صد تا یک قاز)

 

با محبت-زود جوش و مهربان

پا برهنه وسط حرف کسی دویدن-کسی را قطع کردن- آفتابه برداشتن
درچین و ورچین-جمع و جور کردن-مرتب کرد

پیش کنار-بیضه-خایه

زیختن آب پاک روی دست کسی-یکسره نومید کردن کسی

تخت کردن-هموار کردن-پر کردن-کامل کردن

تشت رسوایی کسی به صدا درآمدن- تشت کسی از بام افتادن
پشت کسی را داشتن-هوای کسی را داشتن-از کسی حمایت کردن
بره کُشان-فرصت خوش گذرانی-هنگام استفاده های مالی

چار چشم-کسی مه عینک می زند

جوش خوردن-لحیم شدن-به هم پیوستن-معاشرت کردن با دیگران

 

تو جوال رفتن با کسی-با کسی به مبارزه برخاستن

دَمَغ-افسرده-ناراحت-خیت

به حساب آوردن کسی-برای کسی اهمیت قائل شدن-دخالت دادن کسی

زیر غربالی-دانه هایی که به مرغ و پرنده می دهند

دست پاچه شدن-مضطرب شدن-دست و پای خود را گم کردن

به حساب کسی رسیدن-از کسی انتقام گرفتن-کار کسی را ساختن
تاخیر بردار-قابل عقب انداختن

از آب درآمدن(نتیجه دادن، تربیت شدن، روشن شدن حقیقت)

آب‌زیرکاه-حیله گر-فتنه انگیز-دو رو

رد گم کردن-اثر چیزی یا کاری را از میان بردن-گمراه ساختن-نظر کسی را از چیزی منحرف کردن

جوش آوردن-نگا. جوش آمدن

ریش در دست کسی دادن-اختیار خود را به دیگری سپردن-کار خود را به دیگری واگذار کردن

زاغ گرفتن-مسخره کردن-شیشکی بستن

رسیدن-مواظبت کردن-مورد لطف قرار دادن

دست از سر کسی برداشتن-کسی را رها کردن-به حال خود گذاشتن

الیسون و ولیسون(وردی است که برای کسانی که منتظرشان هستند می‌خوانند)

حساب سوخته-بدهی قدیمی

تِلِک و تُلُک-کار مختصر و محقری داشتن

رفتگر-سپور-آشغالی

درمانگاه-جای درمان بیمار

زدن به چاک-در رفتن-جیم شدن

خوش غیرتی-زیاده غیرت نشان دادن-به طنز یعنی بی غیرتی کردن
جیب بر-دزدی که در جیب دیگران دست می برد
 

آغبانو(لقبی برای زنان محتشم و بزرگ)

ریش خود را در آسیا سفید نکردن-تجربه داشتن

تمدن-شهری گری- مجازن: تربیت و ادب

بچه گولزنک-غیر واقعی-بی ارزش

اُق گرفتن(حالت تهوع پیدا کردن)
رشوه گرفتن-رشوه خواری

از چپ و راست(از همه سو، از همه جا)

حلال طلبی-نگا. حلال یابی طلبیدن

خراب کردن-زرد کردن-آلودن لباس-نظم کار چیزی را به هم زدن

چوب-واحد پول در معاملات بازاری برابر با هزار تومان

بابا-پدر-شخص-در خطاب به هر کسی : برو بابا

پیش کسوت-کسی که سابقه اش بیش تر از دیگران است

 

آشوب شدن دل(دچار تهوع شدن)

پر کسی به پر کسی گرفتن-برخورد مختصری با کسی داشتن

اقل‌کم(دست‌کم، لااقل)

خرج-هزینه-پول مصرف روزانه ی خانواده

زیادی-اضافی-بی مصرف-خارج از حد

به خانه ی بخت رفتن-شوهر کردن

خاکروبه-زباله-آشغال

 

پنبه توی گوش کردن-غفلت داشتن-هوشیار نبودن

خوشمزه-آدم اهل شوخی-بذله گو

 

زهرآب-ادرار-شاش-پیشاب

چنار امام زاده صالح-متلک بد

آهوی خاور(آفتاب)

از جلوی کسی در آمدن(در برابر کسی مقاومت کردن)

حسرت به دلی-آرزومندی شدید
پا افتادن-اتفاق افتادن-پیش آمدن
تنوره زدن-چرخ زدن و گرد شدن

ابرو کج کردن-خشم گرفتن

پدر سوخته-بد سرشت-بسیار زرنگ و رند
چارده معصوم-پیامبر اسلام و دخترش فاطمه و امام علی و یازده امام دیگر شیعیان

انگشت بر حرف نهادن(ایراد گرفتن، نکته‌گیری کردن، اعتراض کردن)

بستن خود به کسی-خود را به کسی منتسب کردن

افتادن تشت کسی از بام(رسوا شدن، باز شدن مشت کسی)

آب‌تنی(شناکردن (بیشتر به قصد تفریح و بازی))

پیش و پس کار را نگاه کردن-جوانب کار را سنجیدن

آفتاب‌رو-جایی که آفتاب بر آن بتابد

بستن به ناف کسی-به کسی خوراندن-به کسی نسبت دادن

از کسی خوردن(توانایی مقابله با کسی را نداشتن)

بنا کردن-شروع کردن

از خوشحالی در پوست نگنجیدن(از شادی سر از پا نشناختن)

از کوره در رفتن(به خشم آمدن، آتشی شدن، از جا در رفتن)

جا دار-وسیع-فراخ

دلسرد کردن-ناامید کردن

حرف کسی را با شکر بریدن-انتقاد مودبانه از کسی که سخن آدم را قطع می کند

چوب پیش کسی گذاشتن-منع کردن کسی از کاری-بازداشتن کسی از انجام کاری
خفگی-حالت فشردگی گلو و تنگی نفس

ژوری-هیئت داوران

الدنگ(بیکاره، مفتخور، بی‌غیرت)

بختک-کابوسی به شکل هیکل که در خواب بر سینه ی شخص نشسته و مانع تنفس آزاد او می شود

دردر کردن-چو انداختن-شایع کردن
پرواربندی-پرورش گاو گوسفند برای سر بریدن
چشم چران-کسی که چشمش به دنبال زیبارویان باشد

زهر چشم از کسی گرفتن-ترساندن-چنان تنبیه کردن که دیگر جرات تکرار خطا نباشد

باد زدن-با ایجاد جریان هوا خنکی یا اشتعال پدید آوردن

زه زده-از میدان در رفته-وارفته-بی حال
دست به سر و روی چیزی کشیدن-چیزی را تعمیر و تمیز کردن
 

چپی-مخالف حکومت-وابسته به چپ

پِر پِری-سخت نازک و باریک و تنگ

رفتن به کسی-شبیه بودن به کسی

 

چرند اندر چرند-پرت و پلا

دست کسی در کار بودن-شرکت داشتن در کاری

تنوری-پخته شده در تنور

بی تفاوت-بی اعتنا

پرند-حرف بی هوده
چیز به هم بافتن-راست و دروغ سر هم کردن

راه حل آسپرینی-راه حل موقت و غیر اصولی

به دل گرفتن-رنجیده خاطر شدن

از آب گل آلود ماهی گرفتن-از اوضاع درهم و آشفته بهره گرفتن
اهل محل-همه‌ی کسانی که در یک محل کار یا زندگی می‌کنند

با خدا-خداشناس-مومن

 

چس ناله-آن و ناله ی ساختگی برای جلب توجه

آبدست(ماهر، استاد)
ریسه رفتن-احتیار از دست دادن و پیچیدن نفس در گلو بر اثر خنده یا تاثر

چشمه-نوع-قسم

حوصله ی کسی سر رفتن-خسته و کسل شدن-بی تاب شدن

پنج تن آل عبا- پنج تن

آفتابه‌دزد(دزدی که به ربودن چیزهای بی‌ارزش بسنده می‌کند)

 

پدر مرده-یتیم-خطابی به هنگام خشم مانند پدر آمرزیده یا ننه مرده

 

زهرمار کردن چیزی-مانع از لذت بردن از چیزی شدن

آبدوغ خیاری-بی ارزش-بی اعتبار

تا کردن-دو یا جند لا کردن-رفتار کردن

تو بمیری-سوگندی در مقام تهدید

زیر بار رفتن-قانع شدن-تحمل کردن

خود را به کرگوشی زدن-به نشنیدن تظاهر کردن

چنته-خورجین چرمی-فکر-سینه

پاچین-دامن زنانه

تو جلد کسی رفتن-کسی را برای انجام کاری وسوسه کردن
جز جگر زدن-نفرینی است به معنی به بلا گرفتار شدن-دل سوختن بر اثر اندوه و مصیبت

جنجالی-آن چه موجب هیاهو شود-آن چه بر سر زبان ها افتد

تخت و تبار-خوب و رو به راه

خایه دستمال کردن-چاپلوسی کردن-منت کشیدن

ژست گرفتن-به بدن و چهره ی خود حالت ویژه ای دادن

بدون معطلی-بی درنگ-فورا
باب طبع-موافق میل-مطابق سلیقه
بی می خمار بودن-نخورده مست بودن-برای انجام کاری آمادگی بسیار داشتن

 

اسب را گم کردن دنبال نعلش گشتن-اصل را از دست دادن و دنبال فرع گشتن

چشم و گوش کسی را باز کردن-کسی را با مسایل اجتماعی آشنا کردن
جایی که عرب نی انداخت-جایی پرت که در آن جا خبری از کسی نمی آید

 

 

از گرد راه رسیده(تازه‌وارد، هنوز به کار دیگری نپرداخته)

چسش دادن کاری را-لفت و لعاب دادن-بیش از اندازه مهم وانمود کردن

حُباب-سرپوشی که بر چیزی بگذارند

چماق-چوبدست-گرز

چار میخ کشیدن-سخت اذیت و آزار کردن

افتادن توی هچل-گرفتار دردسر و ناراحتی شدن

خم گرفتن-فنی از کشتی

آستین افشاندن-رقصیدن-انکارنمودن-انعام دادن

ذات نداشتن-ذات کسی خراب بودن

 
اشک کوه(یاقوت، لعل)
 

چله داری کردن-مراسم عزای چهلم کسی را به پا داشتن

خشتک پاره کردن-قیامت به پا کردن-داد و بی داد کردن-رسوا کردن-شدت عمل نشان دادن

آب کردن-جنس نامرغوب را فروختن

پدر کشتگی-دشمنی شدید-کینه

 

پَر جبرئیل-چیز کمیاب و نادر-پول

چشم و ابرو آمدن-دلبری کردن-عشوه آمدن
جغجغه-بازیچه ای برای کودکان که چون آن را به حرکت در آورند صدا می کند

پا سبک کردن-زاییدن-زایمان کردن

پِر پِری-سخت نازک و باریک و تنگ

از جیب خوردن-در آمد نداشتن-از بس‌انداز خرج کردن

بر گرده ی کسی سوار شدن-کسی را زیر فرمان خود آوردن

 

برو برو داشتن-دارای مال و قدرت بودن-مورد توجه بودن- بر و بیا داشتن
خانه خانه-سوراخ سوراخ-شطرنجی

آدم دو قازی(شخص بی‌سروپای بی‌ارزش)

چوب خط زدن-نشانه نهادن بر چوب خط

 
تیر و ترقه شدن-سخت خشمگین شدن-ناگهان از جا در رفتن و ناسزا گفتن

بای دادن-رشوه دادن-باج دادن

حقه به کار زدن-نگا. حقه به کار بردن

تیله ی کسی بودن-گوش به فرمان کسی بودن-زیر اراده ی کسی بودن

تَفت دادن-کمی سرخ و برشته کردن-بی روغن حرارت دادن

با پا پس زدن و با دست پیش کشیدن- از بام خواندن و از در راندن
ذِله کردن-ذله آوردن
خود را بستن-پول دار شدن

پیت پیت کردن-پچ پچ کردن-نجوا کردن
چشه ؟-او را چه شده ؟

چاق سلامتی کردن-احوال پرسی کردن

اشکال‌تراشی(ایرادگیری، گره در کار اندازی)

از ته ریش گذشتن-فریب دادن

ذِله آمدن-به ستوه آمدن-خسته و عاجز شدن
دو پوسته-دو چیز به هم پیوسته

تابوت خشکه-بسیار لاغر و ناتوان
برادر خواندگی-ایجاد برادری با دیگری-دوستی بسیار نزدیک و صمیمی

دست کسی را خواندن-یه اندیشه و نقاط ضعف کسی پی بردن

آلت فعل(وسیله‌ی انجام کار)

خیت شدن-شرمنده شدن-کنفت شدن-بور شدن

راحت کردن خیال کسی-به کسی اطمینان خاطر دادن

چراغانی-روشن کردن چراغ در جشن

دست پیش-گدا

زنده بیوه-زنی که شوهرش بدون آن که او را طلاق داده باشد-او را ترک کرده است

حساب پس گرفتن-به روشن کردن حساب واداشتن

بخت کسی گفتن-خدا برایش ساختن-شانس آوردن
تو پر-دارای اطلاعات زیاد-آدم سنگین
حاج خانم-عنوان احترام آمیز برای زنان مسلمان سالمند

بازده-محصولی که انسان یا ماشین در مدتی معین تولید می کند

چک و چیل-لب و لوچه

زبانزد شدن-معروف شدن-فاش شدن

دست خر کوتاه-فوضولی موقوف !-دخالت نکن ! دست نزن !
 

ریش بز-گیاهی همیشه سبز و پرشاخه

دور سر گرداندن-بلاتکلیف گذاشتن-معطل گذاشتن

اهل محل(همه‌ی کسانی که در یک محل کار یا زندگی می‌کنند)

چرخ کسی را چنبر کردن-به اصرار کسی را به کار واداشتن-پیله کردن

 

تو کله ی کسی کردن-چیزی را به سختی به کسی آموختن

اَخ (به زبان کودکان)(بد، بدطعم)

 

خیسیدن-خیس خوردن-خیس شدن

انگشت‌نگاری(ثبت کردن اثر خطوط روی انگشتان برای شناسایی در آینده)

خون گرم-خوش برخورد-با عاطفه-پر مهر
بزن و برو-کسی که در کار-دقت و دلسوزی ندارد

از روی شکم‌سیری-از سر بی‌مسئولیتی-بدون تعمق

رو رفتن-بر زمین افتادن اسب از جلو و بر زانو ها

آتشی-تندخو-زودخشم
انگشت به دهان نهادن(متحیر ماندن)
بلبل زبانی کردن-شیرین زبانی کردن-حاضر جوابی کردن-پرحرفی کردن

پس انداختن-جمع کردن پول-بچه به دنیا آوردن-به عقب انداختن

روی خود کشیدن-رو کشیدن

دست راستی-از جناح راست-موافق حکومت

از خاک برداشتن-کسی را نواختن و به جایی رساندن

دم خود را روی کول گذاشتن-گریختن-شکست خورده رفتن
بی امان-پیگیر-دائم-پیوسته

 

رفتن توی نخ چیزی یا کسی-چیزی یا کسی را زیر نظر داشتن و پاییدن

 

تامین آتیه-پیش بینی و اندوخته برای زندگی آینده

 

داوطلب-خواستار-نامزد

چس دماغ-پر افاده-پر ادعا
چار شانه-دارای شانه های پهن-کنایه از مرد خوش اندام

چشم زهره رفتن-با خشم نگاه کردن

آبدوغ خیاری(بی ارزش، بی اعتبار)

روی حرف کسی حرف نزدن-با حرف کسی مخالفت نکردن

زبان دراز-بی ادب-گستاخ-کسی که با گستاخی خارج از حد خود سخن بگوید

ارواح بابات(به هنگام سرزنش برای ناکام شدن در کاری گفته می‌شود)

دندانه دندانه-دارای برجستگی ها و بریدگی هایی در کناره

جا خالی دادن-در بازی هایی مانند والیبال و فوتبال توپ را به جایی انداختن که دست یازیگر حریف به آن نرسد

دست و دل باز-بخشنده-جوانمرد

تیز کردن گوش-دقت کردن برای درست شنیدن سخنی مهم

بازاریاب-کسی که کارش پیداکردن مشتری برای کالای خاصی است

 

بیراهه-راه میان بر ولی دشوار

بش باد-حقش باشد-هنگامی که کسی به دشمنان دین لعنت بفرستد-شنوندگان این جمله را می گویند.
آدم بی‌معنی(آدم بی‌خود)

جان بر لب نهادن-به کاری خطرناک اقدام کردن-آماده ی مرگ شدن

 

تنوره کشیدن-در حال چرخیدن به هوا پریدن

حرف به حرف کردن-موضوع گفت و گو را عوض کردن
چرک-کثیف

استکانی زدن-می‌خوارگی اندکی کردن

دانش سرای مقدماتی-آموزشگاه تربیت دبیر
چوب علی موجود-چوب کج و معوج درویشان
ابرو نازک کردن-ابرو تنگ کردن

تمرگیدن-با تحقیر و خشونت نشستن